Rješenje o preduzimanju mjera nakon vanredne nadzorne provjere - ZP "Elektrokrajina" a.d. Banja Luka

Datum: 24.03.2009.

Na osnovu člana 23. stav 1. alineja 1, a u vezi sa članom 24. Zakona o električnoj energiji - Prečišćen tekst (''Službeni glasnik Republike Srpske'', 8/08),  člana 190. stav 1. i 2. Zakona o opštem upravnom postupku (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 13/02),  člana 10. tačka 1. i člana 18. stav 1. Statuta Regulatorne komisije za energetiku Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 41/04, 67/07 i 113/07) i člana 37. stav 1. tačka 4. Poslovnika o radu Regulatorne komisije za električnu energiju Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'', broj 96/04), nakon izvršene vanredne nadzorne provjere u MH ERS - Matično preduzeće a.d. Trebinje, ZP „Elektrokrajina“ a.d. Banja Luka, Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske na 42. redovnoj sjednici održanoj 24. marta 2009. godine, donijela je

RJEŠENJE

o preduzimanju mjera nakon obavljene vanredne nadzorne provjere

1. Nalaže se preduzeću MH ERS - Matično preduzeće a.d. Trebinje, ZP "Elektrokrajina" a.d. Banja Luka, korisniku dozvole za obavljanje djelatnosti snabdijevanja tarifnih kupaca električnom energijom, da izvrši korekciju obračuna i visine zatezne kamate svim krajnjim kupcima kojima saldo duga po osnovu obračunate zatezne kamate prevazilazi saldo duga po osnovu obračunate utrošene električne energije do 15. aprila 2009. godine i da o tome bez odlaganja obavijesti Regulatornu komisiju za energetiku Republike Srpske, te da i ubuduće pri obračunu kamata ne dozvoli da saldo kamata   pređe glavnicu duga.
2. Utvrđuje se da preduzeće MH ERS - Matično preduzeće a.d. Trebinje, ZP "Elektrokrajina" a.d. Banja Luka, kao korisnik dozvole za obavljanje djelatnosti snabdijevanja tarifnih kupaca električnom energijom nije ažurno izvršavao obaveze iz tačke 6.1.1. i 6.4.5 Uslova dozvole za obavljanje djelatnosti snabdijevanja tarifnih kupaca električnom energijom i člana 10. tačka v. Opštih uslova za isporuku i snabdijevanje električnom energijom u pogledu obaveze naplate potraživanja za isporučenu električnu energiju, pa se opominje da kontinuirano preduzima odgovarajuće mjere i radnje radi izvršenja ove obaveze.
3. Nalaže se, korisniku dozvole da do 30. aprila 2009. godine  Regulatornoj komisiji za energetiku Repubilke Srpske dostavi izvještaj o nenaplaćenim potraživanjima, strukturisanim prema vremenu nastanka, sa podacima o promjeni ukupnih potraživanja u posljednja tri mjeseca.
4. Ovo rješenje je konačno.
5. Ovo rješenje stupa na snagu danom donošenja i objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srpske".

Obrazloženje

U toku mjeseca januara i februara 2009. godine Regulatornoj komisiji za energetiku Republike Srpske (u daljem tekstu: RERS) je dostavljen veći broj podnesaka od strane krajnjih kupaca sa područja RJ "Elektrodistribucija" Mrkonjić Grad, koja je u sastavu MH ERS - Matično preduzeće a.d. Trebinje ZP “Elektrokrajina” a.d. Banja Luka, kao korisnika dozvole za obavljanje djelatnosti distribucije električne energije i dozvole za obavljanje djelatnosti snabdijevanja tarifnih kupaca električnom energijom. Podnosioci su osporavali obračun utrošene električne energije i kamata; isticali prigovor zastarjelosti potraživanja; zahtijevali od RERS-a dostavu podataka iz poslovnih knjiga o potrošnji električne energije, obračunu potrošnje i kamata, kao i plaćanju utrošene električne energije; te su zahtijevali odlaganje najavljenog isključenja električne energije.

Iako podnesci nisu bili potpuni u smislu člana 75. Pravilnika o javnim raspravama i rješavanju sporova i žalbi ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 71/05), a imajući u vidu da je bilo opravdano očekivati i dalje dostavljanje ovakvih podnesaka, da su podnesci sadržavali iste ili slične navode i postavljene zahtjeve, da su podnosioci sa područja jednoga snabdjevača, to nije tražena dopuna podnesaka, već je izvršena vandredna nadzorna provjera na osnovu rješenja RERS-a broj 01-108-1/09 od 30.01.2009. godine. Ova provjera je izvršena dana 05. i 06. februara 2009. godine kod MH ERS - Matično preduzeće a.d. Trebinje ZP “Elektrokrajina” a.d. Banja Luka i RJ "Elektrodistribucija" Mrkonjić Grad, a u cilju potpunog i pravilnog utvrđivanja činjeničnog stanja. Predmet vanredne nadzorne provjere je bio: kontrola obračuna utrošene električne energije podnosiocima zahtjeva, ne isključujući i druge krajnje kupce; kontrola perioda i broja krajnjih kupaca kojima je paušalno utvrđivana potrošnja električne energije; kontrola obračuna kamata; kontrola primjene odredaba Opštih uslova i poštovanja uslova dozvole za obavljanje djelatnosti distribucije električne energije i djelatnosti snabdijevanja tarifnih kupaca električnom energijom.

Nakon obavljene provjere sačinjen je izvještaj sa preporukom RERS-u za odlučivanje, koji je dostavljen korisniku dozvole sa mogućnošću davanja komentara na isti u roku od 5 dana od dana dostavljanja.  Korisnik dozvole je dana 04.03.2009. godine pod brojem 1378/09 dostavio komentare pod naslovom: "Primjedbe na predloženo rješenje Tima za nadzor po rješenju broj 01-108-1/09 od 30.01.2009. godine". Iako su komentari neblagovremeni, s obzirom na činjenicu da je rok za podnošenje komentara na Izvještaj istekao 28.02.2009. godine, a imajući u vidu da su dostavljeni prije redovne sjednice, RERS ih je razmotrio. U komentarima je konstatovano da je Izvještaj sa vanredne nadzorne provjere kvalitetan, te da sadrži tačne konstatacije i podatke, osim u dijelu koji se odnosi na opomenu korisniku dozvole da izvršava obaveze iz tačke 6.1.1. i 6.4.5 Uslova dozvole za obavljanje djelatnosti snabdijevanja tarifnih kupaca električnom energijom i člana 10. tačka v. Opštih uslova za isporuku i snabdijevanje električnom energijom – u daljem tekstu: Opšti uslovi (Službeni glasnik Republike Srpske broj 85/08), odnosno obavezu naplate potraživanja za isporučenu električnu energiju. Korisnik dozvole obrazlaže ovu primjedbu na način da detaljno opisuje aktivnosti koje su preduzete od novembra 2008. godine u cilju naplate potraživanja za isporučenu električnu energiju. Ova primjedba je bez osnova jer se tačka dva rješenja zasniva na potpuno i pravilno utvrđenom činjeničnom stanju, kako je to i sam korisnik dozvole potvrdio. Uz primjedbe je dostavljena analiza naplate i izvještaj o efektima obavještenja o isključenju u okviru "Projekta naplate potraživanja vansudskim putem i smanjenja distributivnih gubitaka". RERS je odluku o ovoj mjeri zasnovao na činjenici da veći broj krajnjih kupaca registrovanih kod korisnika dozvole ima dug za utrošenu električnu energiju od 2.000 do 7.000 KM, a u pojedinim slučajevima i do 20.000,00 KM, što potvrđuje da se nisu ažurno preduzimale mjere za naplatu ovih potraživanja u dužem vremenskom periodu. Pored toga, neizvjesna je konačna realizacija naplate s obzirom na slabu platežnu moć krajnjih kupaca. Imajući u vidu visinu potraživanja i vrijeme od kada su nastala potraživanja za utrošenu električnu energiju, kako na području RJ "Elektrodistribucija" Mrkonjić Grad, tako i na cijelom području koje pokriva korisnik dozvole, te moguće negativne posljedice usljed neblagovremenog izvršavanja obaveze naplate potraživanja na finansijski položaj preduzeća, kao i po druge djelatnosti iz elektroenergetskog sektora, to je mjera opomene korisniku dozvole potrebna u cilju ukazivanja na ozbiljnost navedenih posljedica, kao i u cilju sprečavanja njihovog nastupanja. Za određivanje ove mjere nisu relevantni navodi korisnika dozvole o opsežnim aktivnosti koje preduzima u posljednje vrijeme za naplatu potraživanja, kada imamo u vidu vrijeme nastanka i visinu potraživanja, tako da su komentari korisnika dozvole neosnovani.   

Vanrednom nadzornom provjerom je utvrđeno da je u decembru 2008. godine pokrenuta akcija naplate potraživanja za utrošenu električnu energiju, a na osnovu Odluke o usvajanju i realizaciji projekta pod nazivom: "Projekat naplate potraživanja vansudskim putem i smanjenje distributivnih gubitaka" broj 40/08 od 24.11.2008. godine koju je donijela Uprava preduzeća, na osnovu odredbe člana 80. alineja 3. Zakona o električnoj energiji i člana 98. stav 1. tačka i. Opštih uslova. Takođe je donesena i Instrukcija za sprovođenje ovog projekta koja je uključivala i primjenu mjere obustave isporuke električne energije u skladu sa propisima i ovom instrukcijom.  

Provjerom je takođe utvrđeno, da se nakon  završetka rata 1995. godine, na području RJ "Elektrodistribucija" Mrkonjić Grad, kod određenog broja krajnjih kupaca, paušalno određivala potrošnja električne energije na osnovu Odluka Upravnog odbora preduzeća. Ovim odlukama je određivan i rok do kada krajnji kupci moraju ugraditi mjerne uređaje. Rokovi za ugradnju mjernih uređaja su usljed neizvršenja obaveza krajnjih kupaca produžavani, a posljednji rok za ugradnju mjernih uređaja 30.06.2002. godine je utvrđen posebnom Odlukom, kojom je određeno i da se svim kupcima koji su ugradili mjerne uređaje, a kojima je prethodno potrošnja električne energije utvrđivana paušalno, izvrši storniranje paušalno obračunate potrošnje za period od 01.04.1999. godine do momenta ugradnje brojila i da se uradi ponovni obračun na osnovu stvarno izmjerene i fakturisane potrošnje u ljetnom i zimskom kvartalu, prema tada važećim tarifnim stavovima. Korekcija obračuna i kamata je izvršena u skladu sa navedenom odlukom u korist krajnjih kupaca, što je potvrđeno uvidom u finansijske kartice. Krajnji kupci nisu podnosili prigovore na paušalno obračunatu potrošnju, niti na izvršenu korekciju obračuna.

Uvidom u evidencije koje vodi protivna strana (kartica potrošača, kamatni list, kamatna evidencija, mjesečni kamatni obračun) utvrđeno je da se obračun kamata vrši u skladu sa propisima, te da nema obračuna kamate na kamatu. Korisnik dozvole na kamatnim listama prikazuje odvojeno osnovicu za obračun kamate koja predstavlja utrošenu električnu energiju i saldo kamate. Zatezna kamata se obračunava množenjem glavnice duga sa brojem dana kašnjenja u plaćanju i propisanom fiksnom stopom od 0,05% na dnevnom nivou. Glavnica duga se ne koriguje za stopu rasta cijena na malo za period za koji se računa zatezna kamata. Poštuju se zaključci Vlade RS u vezi sa otpisom kamata u slučaju poštovanja ugovora o reprogramu. U pogledu obračuna kamata na paušalno utvrđivanu potrošnju električne energije ove kamate su otpisane i korigovane, na osnovu poslovnih odluka Uprave preduzeća. Sadašnji način obračuna i fakturisanja utrošene električne energije se vrši u skladu sa Opštim uslovima i tarifnim stavovima.  

Prilikom ove provjere utvrđeno je i da kod pojedinih krajnjih kupaca u strukturi duga dominira dug po osnovu kamata, tj. da je iznos duga po osnovu kamata veći od glavnice, odnosno duga po osnovu utrošene električne energije. Dakle, korisnik dozvole u ovom pogledu se nije pridržavao odredbe člana 4b. Zakona o visini stope zatezne kamate ("Službeni glasnik Republike Srpske" 19/01, 52/06, 103/08) kojom je propisano da "iznos obračunate zatezne kamate ne može biti veći od glavnog duga", kao ni odredbe iz tačke 6.1.1. Uslova dozvole za obavljanje djelatnosti snabdijevanja tarifnih kupaca električnom energijom. Od ukupnog broja podnesenih zahtjeva RERS-u od strane krajnjih kupaca sa područja opštine Šipovo, kod tri krajnja kupca utvrđen je veći iznos salda duga po osnovu kamata od salda duga po osnovu utrošene električne energije, tj. u strukturi duga dominira dug po osnovu obračunate kamate. Imajući u vidu navedeni činjenični i pravni osnov tačkom 1. dispozitiva ovoga rješenje  naloženo je korisniku dozvole da izvrši korekciju obračuna i visine zatezne kamate svim krajnjim kupcima kojima saldo obračunate zatezne kamate prevazilazi saldo obračunate utrošene električne energije.   

Imajući u vidu činjenicu o visini duga za utrošenu električnu energiju kod većeg broja krajnjih kupaca sa podučja RJ "Elektrodistribucija"  Mrkonjić Grad, utvrđeno je da korisnik dozvole nije izvršavao obaveze u vezi sa naplatom potraživanja, propisane tačkom 6.1.1. i 6.4.5 Uslova dozvole za obavljanje djelatnosti snabdijevanja tarifnih kupaca električnom energijom i članom 10. tačka v. Opštih uslova. Neizvršavanje ili djelimično izvršavanje obaveze naplate potraživanja može negativno uticati na finansijski položaj preduzeća i imati negativne posljedice po druge djelatnosti iz elektroenergetskog sektora, kao djelatnosti u sistemu javnih službi i djelatnosti od opšteg interesa u smislu člana 2. i člana 4. Zakona o sistemu javnih službi ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 68/07), te je na osnovu člana 24. alineja 1. i 9, člana 63. stav 1. Zakona o električnoj energiji - Prečišćeni tekst ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 8/08), člana 61. tačka a. Pravilnika o izdavanju dozvola ("Službeni glasnik Republike Srpske" broj 4/09) odlučeno kao u tački 2. dispozitiva ovoga rješenja.

Tačkom 5. ovog rješenja je odlučeno o stupanju na snagu ovoga rješenja na osnovu odredbe člana 32. stav 5. Zakona o električnoj energiji i o objavljivanju ovog rješenja u "Službenim glasniku Republike Srpske" na osnovu odredbe člana 33. Zakona o električnoj energiji.   

Pouka o pravnom lijeku je određena u skladu sa članom 29. Zakona o električnoj energiji, članom 5. i članom 15. stav 1. i 2. Zakona o upravnim sporovima ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 109/05), te članom 27. stav 1. tačka g). Zakona o sudovima Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 111/04, 109/05 i 37/06).

Pravna pouka:

Ovo rješenje je konačno. Protiv ovog rješenja može se pokrenuti upravni spor podnošenjem tužbe Okružnom sudu u Trebinju u roku od 30 dana od dana dostavljanja rješenja.

Predsjednik

Milenko Čokorilo